İnternette Çerezler Nedir?
Çerezler, bir web sayfası ziyaret edildiğinde tarayıcılardaki kullanıcıların depolandığı küçük dosyalara denir. Bireylerin web siteleri üzerinde aradıklarını, tarayıcı geçmişinde kayıtlı durmasını sağlar. Site üzerinde yapılan hareketleri tarayıcı kayıtlarında tutulmasını sağlayarak bir web sitesine izin verir.
İlk kullanılma amacı bir kullanıcının girdiği siteye tekrar girip girmediğini kontrol etmekti. Şimdiyse esas amacından sapmadan daha fazla bilgi almak için kullanılmaktadır. Hatırlanmamızı sağlayan dosyalardır. Bilgilerimiz de bu dosyalara yazıldığından aynı sitelere giriş yaptığımızda bizi tanıyarak tekrar bilgilerimizi girmemize gerek kalmaz.
Çerezler, kişisel bilgileriniz dahil birçok bilgiyi içermektedir. E-posta, ad, soyad, telefon numarası vb. bilgileri içerebilir. Ancak bir sitenin erişebileceği bilgiler, sizin sunduklarınızla sınırlı kalmaktadır. Web siteleri, vermediğiniz bilgilere ulaşamaz. Aynı zamanda hiçbir web sitesi, bilgisayarınızdaki diğer dosyalara ulaşamaz.
Genellikle cookies ilgilendiğiniz web sitelerine ait konumunuz veya dil tercihiniz vb. ayarlarınızı saklamak için de kullanılır. Daha önce girmiş olduğunuz siteye tekrar girdiğinizde o siteye ait çerezleri siteye tekrar göndermektedir. Bu sayede site, gereksinimlerinize uyacak şekilde özelleştirilmiş bilgiler sunabilmektedir. İnternet tarayıcıları içerisinde her cookie ayrı dosyalar altında tutulur. Yalnızca FireFox tarayıcısında tüm çerezler FireFox profil klasöründeki tek bir dosya içerisinde tutulur.
Çerezler Ne İşe Yarar?
Kötü niyetli çerezlere karşı bir ilgisi vardır. Cookies, güvenliği tehdit eden bir durum adına üretilmemiştir ancak kötü niyetlere karşı bir duruş sergiler. Kötü niyetli çerez, yaptığınız her etkinliği online olarak depolar ve ardından izler. Kişilerin online etkinliklerini izleyenlere kötü çerez adı verilir. Bunlar bireylerin ilgi alanlarını, alışkanlarını, takıldığı sayfaları zaman içinde çözümlerler. Çözümledikten sonra o kişiyle ilgili bir profil oluşturur. Edindikleri bilgiler yeterli seviyeye ulaştığı zaman reklam şirketine ya da kişinin eğilimleri doğrultusunda satışlar gerçekleştirebilirler. Bu durum çoğu şirket tarafından olumlu bir durum olarak görülmektedir. Bilgisayar virüs taraması yaptığında birçok casus ve reklam yazılımları ile karşılaşılabilir. İyi niyetli kullanıldığında çerez kişiyi bu konu hakkında uyarır.
Cookie kötü niyetli olarak kullanılmaktansa gerçek işlevlerini yerine getirmek için kullanılmalıdır. Bu doğrultuda kullanılırsa oldukça yararları görülmektedir. Bir web sitesine yeniden girdiğinizde eski işlemlerinizi hatırlamak, kullanıcı adı ve şifre gibi bilgilerinizi hatırlamak gibi kolaylıklar sağlayarak işe yarayabilir. Bunların yanında tema ve özelliklerinin uygulanması konusunda işe yaramaktadır.
Çerezler Nerelerde Kullanılır?
İnternette çeşitli web sitelerinde dolaşarak bazı sitelere üye işlemleri gerçekleştiririz. Üyelik işlemi gerçekleştirdiğimiz bu sitelere her zaman kullanıcı adı ve şifre girmek yerine beni hatırla ibaresine tıklarız. Buna tıkladığımız andan itibaren çerez devreye girer. Bize özel bir text dosyası içerisinde bilgilerimiz kaydedilir. Cookies’den okunan bilgilerimiz, siteyi açtığımız andan itibaren bilgilerimiz siteye ulaşır ve bizi tanımış olur. Genel olarak kullanım alanları;
- Üyelik Gerektiren Sitelerde Kullanılır: Üyelik gerektiren sitelerde kullanım kolaylığı sağlamaktadır. Kullanım kolaylığı sağlarken zararları da olabilmektedir.
- E-Ticaret Sitelerinde Kullanılır: Cookie, e-ticaret sitesi üzerinde yarım bıraktığınız alışveriş sepetinizi hatırlatması için kullanılır.
- Reklam Gösterimlerinde Kullanılır: Cookie, bizlere ilgi alanlarımız doğrultusunda reklam gösterilmesini sağlar. Gün içerisinde hangi sitelere girdiğimiz, girdiğimiz sitelerde nelere tıkladığımız, e-ticaret sitesi üzerinden neler baktığımız vb. kaydedilir. Kaydedilen çerez ise bizim ilgi alanımız doğrultusunda reklam gösterilmesini sağlamaktadır.
Çerez Ayarları Nasıl Yapılır?
Çerez ayarları kullanmış olduğunuz internet tarayıcı ve kullandığınız cihaza göre değişiklik göstermektedir.
- FireFox İçin Çerez Ayarları: İnternet tarayıcısı FireFox ise çerez ayarları FireFox seçenekler menüsünden yönetilmektedir. Ayarlara ulaşabilmek için menü düğmesine tıklayıp seçenekleri seçmeniz gerekir. Ardından gizlilik ve güvenlik panelini seçmelisiniz. Çerez ayarları “İçerik engelleme” ve “Çerezler ve site verileri” bölümünün hemen altında yer alır. Örneğin çerez ayarları nasıl değiştirilebilir? Gizlilik ve güvenlik paneli açıldığında “Gelişmiş İzlenme” koruması ayarlarınızı göreceksiniz. Burada “Standart” seçili ise gelişmiş izlenme koruması için varsayılan ayarlar seçilmiş demektir. Aynı zamanda siteler arası takip çerezleri de engellenmiş demektir. Tüm çerezleri etkinleştirmek için “Özel” tercihi seçmelisiniz. Ardından çerezler kutucuğundan onay işaretini kaldırmalısınız.
- Chrome İçin Çerez Ayarları: Bilgisayarınızdan Chrome açmalısınız. Sağ üst bölümde yer alan “Diğer” bölümünden ayarları tıklamalısınız. Tıkladıktan sonra altta yer alan “Gelişmiş” e tıklamalısınız. “Gizlilik ve Güvenlik” bölümünün altındaki site ayarlarına, daha sonra da "çerez ayarları" kısmına tıklamalısınız. Daha sonra sitelere, çerez verilerini kaydetme ve okuma izni ver ayarını isteğiniz doğrultusunda açık veya kapalı durumuna getirebilirsiniz. Bu işlemi gerçekleştirebileceğiniz gibi diğer sitelere ait çerezleri de engelleyebilirsiniz. Web sitesi içerisinde reklamları veya resimleri bulunan diğer sitelere ait çerezleri de engellemek mümkün. Bunlar üçüncü taraf çerez olarak adlandırılır. Üçüncü taraf çerezlerini engelle ayarını açık duruma getirerek bu işlemi gerçekleştirebilirsiniz.
Cookies Nasıl Silinir?
Her internet tarayıcı için cookies silme işlemleri farklılık göstermektedir. En çok kullanılan internet tarayıcılarından FireFox ve Chome’dan cookies silme işlemleri nasıl yapıldığını öğrenelim.
- FireFox: FireFox internet tarayıcısı kapatıldığında site verilerini ve tüm cookiesleri silmek isterseniz menüye tıklamalısınız. Ardından seçenekleri seçmelisiniz. “Gizlilik ve Güvenlik” panelini seçmelisiniz. Sonra “Çerezler ve site verileri” bölümüne tıklamalısınız. FireFox kapatıldığında “çerezleri ve site verilerini sil” kutucuğuna tıklamalısınız. Bu işlemi yaptıktan sonra FireFox her kapatıldığında bilgisayarınızda saklanan cookie silinecektir.
- Chrome: Chrome’u kapattıktan sonra çerez silme işlemi gerçekleştirebilmek için Chrome’u açmalısınız. Ardından sağ üst köşede yer alan “Diğer” kısmına tıklamalısınız. Ardından ayarları seçmelisiniz. Daha sonra altta yer alan “Gelişmiş” bölümüne tıklamalısınız. “Gizlilik ve güvenlik” bölümü altında yer alan site ayarlarından çerezler kısmına tıklamanız gerekir. “Yerel verileri sadece tarayıcımdan çıkana kadar koru” ayarlarını açık konuma getirebilmek için tıklayarak işleminizi tamamlayabilirsiniz.
Kullanılan Çerezlerin Türleri Nelerdir?
Web siteleri ve reklamlarla ilgili ürünleri çalıştırabilmek için farklı çerez türleri kullanılır. Bu çerez türleri;
- Güvenlik: Kullanıcıların kimlik doğrulama, giriş kimlik bilgilerini kullanarak sahtekarlık yapılmasını önleme ve kullanıcı bilgilerini korumak için güvenlik çerezleri kullanılır.
- Tercihler: Bu çerez sayesinde web sitelerinin, çalışma veya görüntülenme biçimini değiştiren bilgileri hatırlanmasını sağlamaktadır. Örneğin, bir web sitesi bulunduğunuz bölgeyi hatırlayarak bölgenizle ilgili trafik haberleri sağlayabilmektedir.
- Reklamcılık: Reklamları kullanıcılar için daha çekici hale getirmek için kullanılır. Reklamların kullanıcı için alakalı şeylere göre seçilmesi ve kullanıcının görmüş olduğu reklamları engelleme amacı ile kullanılır.
- İşlemler: Bu çerez olmadan web sitesi doğru düzgün çalışamaz. Web sitelerinin çalışmasına, web sayfalarında gezilmesine ve sitelerin güvenli alanlarına erişmek gibi hizmetlerin gerçekleşmesini sağlayan çerezdir.
- Oturum Durumu: Oturum durumu çerezi kullanıcılara daha iyi göz atma deneyimi sunmaya çalışır.
- Analytics: Kullanıcıların web sitelerinde neler yaptığını web sitesi sahiplerinin anlamasına yardımcı olan analiz aracıdır.
Yukarıda verilen çerez türleri Google tarafından kullanılan çerez türleridir. Belirtilen çerez türlerinin bazıları veya tümü tarayıcılarınızda depolanabilmektedir.